Abstract
As globalisation promotes cross-cultural approaches to foreign language education, the article scrutinises research on intercultural competence conducted in the field of glottodidactics. It aims at offering a possibly most comprehensive outline of our state-of-the-art knowledge of interculturality in teaching foreign languages. The following parts of the present article will look at pre- and in-service teachers, teaching materials, lesson planning, new technologies, and the age of learners, all with a view to indicating the achievements and challenges of teaching intercultural competence as an element of foreign language education.
Literaturhinweise
Adamczak-Krysztofowicz, S. 2006. „Miejsce i rola nauczania interkulturowego na studiach germanistycznych i w kolegiach nauczycielskich w Polsce. Prezentacja wybranych wyników badań empirycznych”. Neofilolog, 26: 27-34.
Adamczak-Krysztofowicz, S. 2012: „Rola podróży studyjnych w procesie świadomej refleksji i relatywizacji stereotypów: projekt polsko-niemiecki”. (w) Interkulturowość, kreatywność, refleksyjność w dydaktyce języków obcych. (red. E. Wąsikiewicz-Firlej, A. Szczepaniak-Kozak i H. Lankiewicz). Piła: Państowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Pile, str. 85-96.
Aleksandrowicz-Pędich, L. 2005a. Międzykulturowość na lekcjach języków obcych. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Aleksandrowicz-Pędich, L. 2005b: „Postawy nauczycieli języków obcych w Europie wobec rozwijania kompetencji międzykulturowej”. (w) Język trzeciego tysiąclecia III. Język polski i języki obce – kontakty, kultura, dydaktyka. (red. M. Dąbrowska). Kraków: Tertium, str. 347-354.
Aleksandrowicz-Pędich, L. 2007: „Interkulturowość w kształceniu językowym w Polsce i innych krajach europejskich”. (w) Nauczanie języków obcych – Polska a Europa. (red. H. Komorowska). Warszawa: Wydawnictwo SWPS Academica, str. 39-56.
Andrzejewska, E. 2010: „Język kaszubski i języki obce – świadomość językowa i (wielo)kulturowa uczniów pomorskich szkół podstawowych”. (w) Kompetencja interkulturowa w teorii i praktyce edukacyjnej. (red. M. Mackiewicz). Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, str. 185-198.
Balcerkiewicz, M. i B. Kułaczkowska. 2010: „Spotkania na granicy różnych światów – poznanie siebie i innych. Praca z filmem na zajęciach języka obcego w ramach rozwoju kompetencji interkulturowej”. (w) Kompetencja interkulturowa w teorii i praktyce edukacyjnej. (red. M. Mackiewicz). Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, str. 175-184.
Bandura, E. 2007. Nauczyciel jako mediator interkulturowy. Kraków: Tertium.
Białek, M. 2009. Kształcenie międzykulturowe w edukacji językowej. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
Bielicka, M. 2013. „Kompetencje nauczyciela języka obcego w przedszkolu immersyjnym. Przygotowanie studentów kierunków neofilologicznych do wykonywania zawodu nauczyciela w przedszkolu dwujęzycznym”. Neofilolog, 40(2): 251-264.
Brzozowska, D. 2010: „Humor w podręcznikach do nauczania języka polskiego jako obcego”. (w) Słowo w dialogu międzykulturowym. (red. W. Chłopicki i M. Jodłowiec). Kraków: Tertium, str. 291-300.
Byram, M. 1997. Teaching and assessing intercultural communicative competence. Clevedon: Multilingual Matters.
Chłopek, Z. 2009a. „Nauczanie kultury na lekcji języka obcego w Polsce: wyniki badań kwestionariuszowych”. Języki Obce w Szkole, 1: 61-68.
Chłopek, Z. 2009b: „Kształcenie nauczycieli języków trzecich lub kolejnych”. (w) Nauczyciel języków obcych dziś i jutro. (red. M. Pawlak, A. Mystkowska-Wiertelak i A. Pietrzykowska). Poznań – Kalisz: Wydział Pedagogiczno-Artystyczny UAM w Kaliszu, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, str. 167-177.
Chudak, S. 2013. „Kompetencja medialna uczniów i nauczycieli języków obcych jako czynnik wpływający na poziom ich kompetencji interkulturowej”. Neofilolog, 40(2): 219-236.
Chylewska-Tӧlle, A. 2010: „O edukacji międzykulturowej inaczej. Możliwość jej zastosowania na zajęciach z literatury niemieckiej”. (w) Kompetencja interkulturowa w teorii i praktyce edukacyjnej. (red. M. Mackiewicz). Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, str. 151-162.
Dmowska, B. 2005. Podstawa programowa kształcenia ogólnego. Projekt. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
Dryjańska, A. i S. Ducourtioux. 2012. „Zajęcia na odległość w nauczaniu treści kulturowych”. Języki Obce w Szkole, 3: 42-45.
Gajek, E. 2012. „Komunikacja językowa i międzykulturowa uczniów w projektach eTwinning”. Języki Obce w Szkole, 3: 37-41.
Grabowska, A. 2013. „Kształtowanie postawy otwartości interkulturowej nauczycieli języków obcych w świetle zaleceń Unii Europejskiej i na przykładzie Asystentury Comeniusa”. Neofilolog, 40(2): 237-250.
Jaroszewska, A. 2009: „Świadomość wielokulturowa dziecka w strukturze kompetencji międzykulturowej – od teorii do praktyki”. (w) Wczesnoszkolne nauczanie języków obcych. Zarys teorii i praktyki. (red. D. Sikora-Banasik). Warszawa: Wydawnictwa CODN, str. 160-180.
Jaroszewska, A. 2013. Nauczanie języków obcych seniorów w Polsce. Analiza potrzeb i możliwości w aspekcie międzykulturowym. Kraków: Impuls.
Jodłowiec, M. 2005: „Techniki ludyczne w kształtowaniu świadomości różnic międzykulturowych”. (w) Kompetencja interkulturowa w teorii i praktyce edukacyjnej. (red. M. Mackiewicz). Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, str. 269-278.
Jodłowiec, M. i M. Urban. 2010: „Kompetencja pragmatyczna a poziom zaawansowania w języku angielskim wśród Polaków uczących się języka angielskiego”. (w) Słowo w dialogu międzykulturowym. (red. Chłopicki, W. i M. Jodłowiec). Kraków: Tertium, str. 311-322.
Kaiser, W. i Ł. Kuciński. 2002. Program nauczania – alles klar. Warszawa: WSiP.
Karolczuk, M. 2014. „Rola refleksji w przygotowaniu ucznia do komunikacji międzykulturowej na lekcji języka rosyjskiego”. Neofilolog, 42(2): 215-226.
Karpińska-Musiał, B. 2006: „Intercultural speaker jako odpowiedź na współczesne wyzwania globalnego społeczeństwa wiedzy. Analiza procesu nabywania kompetencji międzykulturowej przez ucznia i nauczyciela języków obcych”. (w) Komunikacja językowa w społeczeństwie informacyjnym. Nowe wyzwania dla dydaktyki języków obcych (red. J. Krieger-Knieja i U. Paprocka-Piotrowska). Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL Jana Pawła II, str. 261-272.
Kaszyński, M. 2009. Treść podręczników a rozwój kompetencji interkulturowej w nauczaniu języków obcych osób dorosłych. Nieopublikowana praca doktorska. Poznań, UAM.
Krawiec, M. 2010: „Stereotypy kulturowe w kontekście nauczania języka angielskiego”. (w) Heteronomie glottodydaktyki. Księga jubileuszowa z okazji sześćdziesięciolecia urodzin prof. dr hab. Teresy Siek-Piskozub. (red. Z. Wąsik i A. Wach). Poznań: Instytut Filologii Angielskiej, str. 139-152.
Król, W. 2011. „Język a kultura – rozwijanie świadomości interkulturowej u uczniów dorosłych: optymalne techniki dydaktyczne”. Neofilolog, 37: 101-107.
Kuriata, J. 2002. Kompetencja interkulturowa w kształceniu nauczycieli języków obcych na przykładzie języka francuskiego. Nieopublikowana praca doktorska. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza.
Kurtyka, A. 2005: „Rozwijanie kompetencji międzykulturowej nauczycieli języków obcych”. (w) Kompetencja interkulturowa w teorii i praktyce edukacyjnej. (red. M. Mackiewicz). Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, str. 83-96.
Lewicki, R., Białek, M. i A. Gackowska. 2006. Kompetencja międzykulturowa w kształceniu nauczycieli języków obcych na potrzeby edukacji wczesnoszkolnej. Teoria i praktyka. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT.
Mackiewicz, M. 2006. „Orientacja (inter)kulturowa zajęć języka niemieckiego na poziomie ponadgimnazjalnym – fakty i mity”. Neofilolog, 28: 33-39.
Mackiewicz, M. 2009: „Nauczyciel języka obcego jako kulturoznawca i mediator interkulturowy. Kilka refleksji i postulatów z perspektywy germanistycznej”. (w) Nauczyciel języków obcych dziś i jutro. (red M. Pawlak, A. Mystkowska-Wiertelak i A. Pietrzykowska). Poznań – Kalisz: Wydział Pedagogiczno-Artystyczny UAM w Kaliszu, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, str. 71-82.
Mackiewicz, M. 2010: „Standardy kulturowe a dydaktyka języków obcych”. (w) Kompetencja interkulturowa w teorii i praktyce edukacyjnej. (red. M. Mackiewicz). Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, str. 137-150.
Matlakiewicz A. i H. Solarczyk-Szewc. (2005) Dorośli uczą się inaczej. Andragogiczne podstawy kształcenia ustawicznego. Toruń: Wyd. Centrum Kształcenia Ustawicznego.
Mihułka, K. 2010: „Edukacja międzykulturowa – założenia, cele, zadania”. (w) Słowo w dialogu międzykulturowym. (red. W. Chłopicki i M. Jodłowiec). Kraków: Tertium, str. 355-364.
Mihułka, K. 2012. Rozwój kompetencji interkulturowej w warunkach szkolnych – mity a polska rzeczywistość na przykładzie języka niemieckiego jako L3. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Mihułka, K. 2014. „Nie lubię Niemców, bo nie – o autorefleksji w postrzeganiu innych”. Neofilolog, 42(1): 63-77.
Niżegorodcew, A. 2015: „Local cultures in English: Intercultural communication in an international educational context”. (w) Issues in teaching, learning and testing speaking in a second language. (red. M. Pawlak i E. Waniek-Klimczak). Berlin – Heidelberg: Springer-Verlag, str. 19-28.
Owczarek, D. 2010: „Preparing teacher trainees for multicultural classrooms – interviews with Erasmus and Comenius students”. (w) Coping with diversity. (red. H. Komorowska i L. Aleksandrowicz-Pędich). Warszawa: Wydawnictwo SWPS, str. 303-313.
Paprocka-Piotrowska, U. 2007: „Stereotyp w dialogu interkulturowym – wprowadzenie do warsztatu”. (w) Dydaktyka języków obcych na początku XXI wieku (red. M. Jodłowiec i A. Niżegorodcew). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, str. 287-292.
Piórkowska, A. 2005. Are English course-book stereotype-free. A case study of the Project series. Nieopublikowana praca magisterska. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza.
Podkowińska-Lisowicz, M. 2004. Program nauczania języka niemieckiego dla gimnazjum. Warszawa: Langenscheidt.
Pytlarz, A. 2005: „Stereotypy a kształcenie interkulturowe – nowy profil nauczyciela języka obcego”. (w) Nauka języków obcych w dobie integracji europejskiej (red. K. Karpińska-Szaj). Łask: Oficyna Wydawnicza LEKSEM, str. 211-218.
Rogozińska, E. 2012: „Biased cultural content of ELT textbooks. Critical analytic study of ELT textbooks used in Polish schools”. (w) Informed teaching – premises of modern foreign language pedagogy. (red. H. Lankiewicz i E. Wąsikiewicz-Firlej). Piła: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Pile, str. 87-98.
Romanowski, P. 2011. Developing cross-cultural communication competence in foreign language classes (on the example of English). Nieopublikowana praca doktorska. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
Róg, T. 2012: „Perspectives on intercultural communicative competence in a secondary-school EFL course book”. (w) Wielowymiarowość i perspektywy nauki za progiem XXI wieku. Tom IV. (red. E. Widawska i K. Kowal). Częstochowa: Wydawnictwo AJD, str. 227-239.
Róg, T. 2013. Intercultural speakers and study abroad programmes. The case of Erasmus students. Saarbrucken: Lambert Academic Publishing.
Róg, T. 2014a. „Dydaktyka języków obcych wobec rosnącej mobilności studentów”. Języki Obce w Szkole, 1: 7-13.
Róg, T. 2014b: „Intercultural training in contemporary education”. (w) Cross-curricular dimensions of language learning and teaching (red. M. Krawiec). Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing, str. 201-218.
Róg, T. 2015. „Intercultural education at a pre-school level in the context of Polish kindergarten curriculum changes”. The Journal of Linguistic and Intercultural Education, 8: 179-201.
Siek-Piskozub, T. 2009: „Nauczanie języków obcych dzieci w wieku wczesnoszkolnym – wyzwania i problemy”. (w) Wczesnoszkolne nauczanie języków obcych. Zarys teorii i praktyki. (red. D. Sikora-Banasik). Warszawa: Wydawnictwa CODN, str. 9-19.
Siek-Piskozub, T. 2012a. „Międzykulturowa kompetencja komunikacyjna wyzwaniem dla glottodydaktyki”. Lingwistyka Stosowana, 5: 95-108.
Siek-Piskozub, T. 2012b: „Use of simulations for the development of intercultural communicative competence in EFL teacher education”. (w) International Symposium on Language and Communication: research, trends and challenges. Proceedings book. Izmir: Izmir University, str. 2277-2289.
Siek-Piskozub, T. 2013: „Enhancing autonomy in the context of an ICC development seminar”. (w) Exploring the microcosm and macrocosm of language teaching and learning. (red. M. Jodłowiec i E. Mańczak-Wohlfeld). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, str. 217-228.
Siek-Piskozub, T. 2014a: „Educating FL Teachers for the Role of Intercultural Mediators – Challenges and Options”. (w) Intercultural issues in the era of globalisation. (red. P. Romanowski). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe IKSiL UW, str. 191-199.
Siek-Piskozub, T. 2014b: „Intercultural communicative competence: a natural need”. (w) Cross-curricular dimensions of language learning and teaching. (red. M. Krawiec). Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing, str. 191-200.
Sobek, A. 2012: „Nauczanie piątej umiejętności w działaniu: projekty badawcze studentów w KJO UAM-u i Carl von Ossietzky Universitӓt w Oldenburgu”. (w) Interkulturowość, kreatywność, refleksyjność w dydaktyce języków obcych. (red. E. Wąsikiewicz-Firlej, A. Szczepaniak-Kozak i H. Lankiewicz). Piła: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Pile, str. 109-122.
Sobkowiak, P. 2012. „Dialog interkulturowy na lekcji języka angielskiego w kontekście polskim”. Neofilolog, 38(1): 107-128.
Spychała, M. 2007: „Model kompetencji interkulturowej a kryteria oceny materiałów nauczania na przykładzie podręczników do nauki języka hiszpańskiego”. (w) Dydaktyka języków obcych na początku XXI wieku. (red. M. Jodłowiec i A. Niżegorodcew). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, str. 267-274.
Stankiewicz K. i A. Żurek. 2010: „Treści interkulturowe w programach do nauczania języka polskiego jako obcego”. (w) Słowo w dialogu międzykulturowym. (red. W. Chłopicki i M. Jodłowiec). Kraków: Tertium, str. 375-383.
Stankiewicz K. i A. Żurek. 2011. „Międzykulturowe uczenie się na kursie języka polskiego jako obcego”. Język. Komunikacja. Informacja, 6: 187-194.
Strzałka, A. 2005: „Rozwijanie pedagogicznej świadomości interkulturowej przyszłych i obecnych nauczycieli języka angielskiego”. (w) Język polski i języki obce – kontakty, kultura, dydaktyka (red. M. Dąbrowska). Kraków: Tertium, str. 371-379.
Szczurek-Boruta, A. 2013. „Nauczyciele i kształtowanie kompetencji międzykulturowej uczniów”. Pogranicze. Studia Społeczne, XXI: 155-169.
Torenc, M. 2007. Nauczanie międzykulturowe – implikacje glottodydaktyczne. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT.
Utri, R. 2007. Interkulturalität und Fremdsprachenlernen in Österreich, Deutschland und Polen vor dem Hintergrund der Sprachenpolitik der Europäischen Union. Nieopublikowana praca doktorska. Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
Wach, A. 2013. „Polish teenage students’ willingness to engage in on-line intercultural interactions”. Intercultural Education, 24: 374-381.
Wach, A. 2015: „Advanced Learners’ Intercultural Experience Through Computer-Enhanced Technology: A Study of Polish and Romanian Students”. (w) New Media and Perennial Problems in Foreign Language Learning and Teaching. (red. L. Piasecka i in.). Cham – Heidelberg – New York – Dordrecht – London: Springer, str. 21-38.
Wałowski, P. 2012: „Literatura piękna jako medium socjohistorycznej kompetencji interkulturowej w nauczaniu języka niemieckiego. Uwagi i propozycje”. (w) Interkulturowość, Kreatywność, Refleksyjność w Dydaktyce Języków Obcych. (red. E. Wąsikiewicz-Firlej, A. Szczepaniak-Kozak i H. Lankiewicz), Piła: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Pile, str. 13-22.
Wilczyńska, W. 2002: „Badania interkulturowe w praktyce dydaktycznej”. (w) European Year of Languages. (red. T. Siek-Piskozub). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, str. 18-24.
Wilczyńska, W. 2013: „Integrating intercultural (IC) and media competence: The DSK affair from a cross-cultural perspective”. (w) Exploring the microcosm and macrocosm of language teaching and learning. (red. M. Jodłowiec i E. Mańczak-Wohlfeld). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, str. 181- 196.
Wilczyńska, W. i A. Michońska-Stadnik. 2010. Metodologia badań w glottodydaktyce. Kraków: Avalon.
Wójcik, D. 2010: „Rozwijanie kompetencji interkulturowej na lekcji języka niemieckiego. Analiza wybranych przykładów z podręcznika Partnersprache”. (w) Kompetencja interkulturowa w teorii i praktyce edukacyjnej. (red. M. Mackiewicz). Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, str. 163-174.
Zagdańska-Dudek, K. 2012: „Kultura w nauczaniu języka francuskiego: wyniki ankiety przeprowadzonej wśród nauczycieli”. (w) Dydaktyka języka obcego w okresie przemian. (red. M. Jodłowiec i A. Tereszkiewicz). Kraków: Tertium, str. 97-106.
Zając, J. 2012. „Kompetencje mediacyjne nauczyciela języków obcych w perspektywie interkulturowej”. Języki Obce w Szkole, 1: 14-21.
Zawadzka, E. 2004. Nauczyciele języków obcych w dobie przemian. Kraków: Impuls.
Żydek-Bednarczuk, U. 2012. „Kompetencja międzykulturowa w nauczaniu języka polskiego jako obcego”. Postscriptum Polonistyczne, 2: 19-30.
Żylińska, M. 2003. „Podejście interkulturowe, czyli o konieczności zmian w nauczaniu języków obcych”. Języki Obce w Szkole, 6: 49-62.
Lizenz
Copyright (c) 2018 Tomasz Róg
Dieses Werk steht unter der Lizenz Creative Commons Namensnennung - Keine Bearbeitungen 4.0 International.
Autoren:
Die Autoren der zur Veröffentlichung in der Zeitschrift Neofilolog angenommenen Texte sind verpflichtet, den Vertrag über die Erteilung einer kostenlosen Lizenz für die Werke mit der Verpflichtung zur Erteilung einer Sublizenz CC auszufüllen, zu unterzeichnen und an die Adresse der Redaktion zurückzusenden.
Gemäß Vertrag erteilen die Autoren auf die in der Zeitschrift Neofilolog veröffentlichten Texte der Adam-Mickiewicz-Universität in Poznań eine nicht exklusive und kostenlose Lizenz und erlauben die Verwendung der Sublizenz Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Die Autoren behalten das Recht zur weiteren freien Verfügung über das Werk.
Benutzer:
Interessierte Onlinebenutzer dürfen die seit 2017 veröffentlichten Werke unter folgenden Bedingungen nutzen:
- Anerkennung der Urheberschaft - die Verpflichtung, zusammen mit dem verbreiteten Werk Informationen über die Urheberschaft, den Titel, die Quelle (Links zum Originalwerk, DOI) und die Lizenz selbst bereitzustellen;
- ohne Schaffung abgeleiteter Werke - das Werk muss in seiner ursprünglichen Form erhalten bleiben, ohne Zustimmung des Autors dürfen keine Studien, beispielsweise Übersetzungen, verbreitet werden.
Die Urheberrechte aller veröffentlichen Texte sind vorbehalten.
Sonstige:
Die Adam-Mickiewicz-Universität in Poznań behält das Recht auf die Zeitschrift als Gesamtheit (Layout, Grafik, Titel, Umschlagsprojekt, Logo usw.).