Godność jako wartość amerykańskiej konstytucji

Abstrakt

Artykuł przedstawia uwagi o książce Michała Urbańczyka Idea godności w orzecznictwie Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych Ameryki (Wydawnictwo Uniwersytetu Adama Mickiewicza, Poznań 2019). Michał Urbańczyk słusznie wskazuje, że zwrot w orzecznictwie Sądu Najwyższego, polegający na coraz częstszym odwoływaniu się do pojęcia godności w uzasadnieniach, dokonał się w latach 40. ubiegłego wieku. Najpierw pojawiła się ona w sprawach dotyczących postępowania karnego i postępowania funkcjonariuszy powołanych do ścigania przestępstw. Zaprezentowane w książce Michała Urbańczyka rozważania i analizy orzecznictwa przynajmniej w części przeczą tezie Aharona Baraka (Human Dignity. The Constitutional Value and the Constitutional Right, Cambridge University Press, Cambridge 2015), według którego podejście do idei godności w tym orzecznictwie jest fragmentaryczne i nierozwinięte. Zgodzić się jednak należy z Barakiem, że Sąd Najwyższy traktuje godność jedynie jako konstytucyjną wartość. Według autora niniejszego artykułu elementem charakterystycznym dla amerykańskiego postrzegania godności jest przyjmowanie ewoluującego historycznie rozumienia godności, które zmienia się wraz z przemianami społecznymi. Takie ujmowanie godności kontrastuje z przyjmowanym w polskiej doktrynie rozumieniem godności jako elementu prawnonaturalnego w systemie prawa stanowionego , implikującym raczej statyczne pojmowanie tego pojęcia.